nitinghadage.blogspot.com या असलं मराठमोळी लेखणी असलेली साईटमध्ये विविध वि.लेख लेखन व संकलन करत आहे

⛳ आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 ३१ जानेवारी १६६१ कारतलबखानाचा समाचार घेण्यासाठी महाराजांनी किल्ले राजगड सोडला...! महाराजांनी नेतोजींसह उंबराणीच्या खिंडीकडे कूच केली. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 ३१ जानेवारी १६६३ छत्रपती शिवरायांनी शामराज रांझेकर पंताना पत्र लिहिले. शामराज नीलकंठ रांझेकर हे पहिले प्रधान पेशवे असावेत. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 ३१ जानेवारी १६६५ मिर्झाराजे जयसिंग औरंगाबादेस पोहोचले. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 ३१ जानेवारी १७२८ श्रीमंत बाजीराव पेशवे चोपड्यानजीक तापी उतरून १८ डिसेंबर १७२७ रोजी पौष वद्य प्रतिपदेला कुकरमुंड्याजवळ कुसुंबी प्रांतात आले. तेथून निजामाच्या डोळ्यात धूळफेक करण्याच्या हेतूने बुऱ्हाणपूर जाळण्याची हूल उठवून दिली. अकस्मात बाबापाऱ्याचा घाट उतरून राऊ भडोचवर गेले. अंदाजे ३१ जानेवारीच्या दरम्यान अलीमोहन गाठले. कोणासही स्वप्नातही वाटणार नाही, अशी घोडदौड करून निजामाला निष्प्रभ करून त्याच्या प्रांताची धूळधाण उडवली. गुजरातमध्ये शिरताच सुभेदार सरबुलंदखान याला (निजामाचे आणि याचे आपसात वैर होते) असे भासवले की, निजाम आणि बाजीरावाच्या संयुक्त फौजा गुजरातेत सरबुलंदख

Vanshavali: वंशावळ म्हणजे काय ? वंशावळ कशी काढायची ? आज आपण पाहणार आहोत की आपल्याला वंशावळ म्हणजे काय वंशावळ कसे काढतात त्याचप्रमाणे याचा काय फायदा होतो याची पूर्ण माहिती आपण या लेखनात घेणार आहोत वंशावळ म्हणजे काय ? वंशावळ म्हणजे आपल्या जुन्या पिढीची संपूर्ण माहिती. यात आपले पूर्वज काय करत होते? त्यांचा काय व्यवसाय होता व ते कसे उदार निवार्ह करत होते ? व कुटुंबातील प्रत्येक व्यक्तीची संपूर्ण माहिती.  त्यामध्ये किती पुरुष व किती महिला किती बालके होते.  प्रत्येक पुरुषाचं कार्य काय होते, घरचा कर्ता पुरुष कोण होता, पूर्वीपासूनच आडनाव हेच आहे का वा मध्ये कुठे बदलले आहे का. पूर्वज उदरनिर्वाहासाठी कोणत्या मार्गाचा अवलंब करत होते शेती करत होते, नोकरी करत होते किंवा व्यवसाय करत होते इत्यादी संपूर्ण माहिती वंशावळ मध्ये मिळते. थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, वंशावळ म्हणजे आपल्या पूर्वजांचा इतिहास. सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास वंशावळ म्हणजे आपल्या पूर्वजांचा इतिहास आणि आपल्या प्रत्येक कुटुंबातील व्यक्तीची वंशावळ नमूद केलेली असते. आपल्या पिढीच्या पहिल्या व्यक्तीपासून तर आतापर्यंत अस्तित्वात असलेल्या प्

⛳ आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 २९ जानेवारी १६५७ बीदरचा किल्ला औरंगजेबाच्या ताब्यात गेला. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 २९ जानेवारी १९६७ छत्रपती शिवरायांनी जलदुर्गावर नव्या नेमणुका केल्या. किल्ले सिंधुदुर्गवर "रायाजी भोसले" यांस हवालदार म्हणून नेमले. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 २९ जानेवारी १७८८ वाडीकर सावंत आणि पोर्तुगीज यांच्यात तह! "वाडीकर सावंत आणि पोर्तुगीज यांच्यामध्ये ९१ कलमी मैत्रीचा करार होऊन वाडीकर सावंतांने पोर्तुगिजांचे मांडलिकत्व पत्करले." 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 संदर्भ :- सह्याद्रीचे अग्नीकुंड, सह्याद्री प्रतिष्ठान, महाराष्ट्र.  "जय शहाजीराजे, जय जिजाऊ, जय शिवराय, जय शंभूराजे", "जय महाराष्ट्र, जय गडकोट, जय सह्याद्री" 🚩

⛳ *आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष* ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *२४ जानेवारी १६६१* कारतलबखान स्वराज्यावर चालून आला  आणि कोकणात उतरला. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *२४ जानेवारी १६६७* छत्रपती शिवरायांनी १२ मावळ मधील  "कानंद खोरे"चा वतनाचा तंटा मिटवला. मरळ घराण्याकडे परत वतनदारी. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *२४ जानेवारी १६८०* सुरतकर इंग्रजांनी इस्ट इंडिया कंपनीला लिहिलेले पत्र  पिढ्यान् पिढ्या स्थिरावलेल्या व प्रचंड लष्करी शक्ती असलेल्या शत्रूंना छत्रपती शिवाजी महाराजांनी स्वप्रतापाने एवढे जेरीस आणले की, नुसते त्यांचे नाव ऐकताच या शत्रूंचा थरकाप उडत असे. कर्नाटक मोहीमेच्या वेळी मार्टीनने नेमके असेच म्हटले आहे. तो लिहितो, The mere name of Chatrapati Shivaji Maharaja made them tremble. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या युद्धविषयक हालचाली एवढ्या द्रुतगतीने होत कि, शत्रू त्यांची कल्पना करू शकत नसे. दि. २४ जानेवारी १६८० रोजी सुरतकर इंग्रजांनी इस्ट इंडिया कंपनीला लिहिलेल्या पत्रात असे म्हटले आहे की, Where he attempts there is but little space betwixt his notice and appearance and to send for soliders from Bomba

*शहाजीराजे भोसले यांचा आज स्मृतिदिन*. त्यानिमित्त माझा दैनिक प्रभात पुणे मधील लेख.            *मुत्सद्दी शहाजीराजे भोसले*  *शहाजीराजे भोसले यांचा जन्म मालोजी भोसले आणि त्यांची पत्नी दीपाबाई (उमाबाई) यांचे पोटी वेरूळ इथे १६मार्च १५९४ रोजी झाला.मात्र त्यांच्या जन्माच्या वेळी त्यांच्या मातोश्री उमाबाईंनी अहमदनगर जवळील शहाशरीफ पीराला नवस बोलला होता,त्याप्रमाणे त्यांनी आपल्या दोन्ही मुलांची नावे शहाजी व शरीफजी अशी ठेवली*. *कालांतराने सिंदखेडराजा येथील लखुजीराव जाधव यांच्या कन्या जिजाबाईंशी शहाजीराजे यांचा विवाह डिसेंबर १६०५ मध्ये झाला*. *लखुजीराव जाधव व मालोजीराजे हे दोघेही व्याही निजामशाहीत सरदार होते.त्यांना सहा अपत्ये झाली.त्यांपैकी संभाजी व स्वराज्य संस्थापक शिवाजीराजे वगळता अन्य अपत्ये अल्पायुषी ठरली.संभाजी कर्नाटकात कनकगिरीच्या लढाईत (१६५४) मरण पावले.तुकाबाई आणि नरसाबाई या शहाजींराजेंच्या आणखी दोन पत्नी होत्या.शहाजींचे दुसरे लग्न मोहिते घराण्यातील तुकाबाईंशी झाले.त्यांचे पुत्र व्यंकोजीराजे पुढे तंजावरच्या गादीवर आले*. *मालोजीराजे निजामशाहीच्या नोकरीतील एक मातब्बर सरदार होते.तसेच त्यां

२१ जानेवारी १६५५* शहाजीराजांचे मोरया गोसाविंकडून नव्याने कुठलेही कर घेऊ नये याविषयी पुणे व सुपे परगण्याच्या कारकुनांना ताकीद पत्र,

⛳ *आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष* ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१६ जानेवारी १६६०* अफजलखान वधानंतर पन्हाळगड, कोल्हापूर प्रांत हरलेल्या आदिलशहाने मराठ्यांवर दुसरी मोहीम उघडली. रुस्तुम झमान, फाझल खान छत्रपती शिवरायांवर चालून आले असता त्यांचा पराभव होऊन त्यांनी पुन्हा विजापूरची वाट धरली. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१६ जानेवारी १६६६* पन्हाळगड जिंकण्याचा छत्रपती शिवाजी महाराजांचा डाव 'नेताजी पालकर' वेळेवर न आल्याने फसला. १००० मावळे कापले गेले आणि मराठ्यांचा पराभव झाला. नेताजी पालकरांना छत्रपती शिवरायांनी बडतर्फ केले आणि त्या जागी कुडतोजी गुजरांना 'प्रतापराव' ही पदवी देऊन सरनौबत बनवले. 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१६ जानेवारी १६६८* इंग्लंडच्या राजाने १६ जानेवारी १६६८ रोजी छत्रपती शिवाजी महाराजांना पत्र लिहून ईस्ट इंडिया कंपनीला व्यापारासाठी परवानगी दयावी म्हणून विनंती केली. उत्तरादाखल २ ऑगस्ट १६६८ रोजी महाराजांनी जे पत्र आपल्या वकिलामार्फ़त इंग्लंडच्या राजाला पाठवले त्यात त्यांचा मुत्सद्दीपणा आणि जागरूकता दिसून येते. राजे म्हणतात, "दगाबाजी केलियास दोस्ती राहणार नाही आणि कंपनिस ताकीद करावी

⛳ *आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष* ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१५ जानेवारी १६५६* छत्रपती शिवरायांनी छापा घालुन जावळी काबीज केली, या लढाईत हणमंतराव मोरे ठार झाला. मग्रुर चंद्रराव मोरे जावळीतुन रायरी उर्फ रायगडावर फरार झाला. महाराजांना जावळीच्या विजयासोबत मोर्यांच्या तुर्यातील एक अमुल्य रत्न मिळाले, त्या रत्नाचं नाव होतं "मुरारबाजी देशपांडे". 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१५ जानेवारी १६६०* दौलोजीची कोकणावर चाल - खारेपाटण कोट जिंकला जेव्हा छत्रपती शिवाजी राजे प्रतापगड - वाई - सातारा - कोल्हापूर भागातल्या आदिलशाही चौक्या जिंकत होते तेव्हा त्यांचा सरदार दौलोजी तळ कोकणातून थेट राजापूर पर्यंत गेला होता असे इंग्रज व वलंदेज (Dutch) साधनांमधून दिसते. राजापूरच्या इंग्रजांच्या वखारीतून त्यांच्या सुरतेच्या वखारीला ९ डिसेंबर १६५९ ला लिहीलेल्या पत्रात हा उल्लेख सापडतो. अफजलवधाच्या धक्क्यातून सावरायला वेळ मिळायच्या आत झालेल्या ह्या अकस्मिक हल्ल्याने आदिलशाहीचे सगळे अधिकारी व सरदार हदरले. इंग्रजांच्या पत्रावरुन हे स्पष्ट आहे की १० डिसेंबर पर्यंत दौलोजी राजापूरला पोहोचला नव्हता. दाभोळच्या बंदरात अफजलखान

⛳ *आजचे शिव'कालीन ऐतिहासिक दिनविशेष* ⛳ 🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇🚩🏇 *१२ जानेवारी १५९८* राजमाता जिजाऊ जन्मोत्सव ।। जय जिजाऊ ।। जिजाऊ तुम्ही नसता तर, नसते झाले शिवराय नी शंभू छावा…! जिजाऊ तुम्ही नसता तर, नसता मिळाला स्वराज्य ठेवा…! जिजाऊ तुम्ही नसता तर, नसते लढले मावळे…! जिजाऊ तुम्ही नसता तर, नसते दिसले विजयाचे सोहळे…! १२ जानेवारी या दिवशी महराष्ट्राच्या इतिहासाला एक कलाटणी मिळाली होती. स्वाभिमानाची आणि स्वातंत्र्याची साक्षात भवानी जिजाऊ रूपाने सिंदखेड राजा येथे लखुजीराजे जाधवांच्या घरी प्रकटली. हीच ती स्वराज्य-जननी, हीच ती माता जिने स्वराज्याचे देखणे स्वप्न देखिले, हीच ती जननी जिने आमच्या रक्ता रक्ता मध्ये स्वाभिमान भिनवला. जिने 'प्रत्येक' मावळ्या मध्ये शिवबा घडवला. स्वराज्या साठी लढणाऱ्या प्रत्येकावर आगदी शिवबा प्रमाणेच प्रेम केले. जिजाऊ साहेबांनी आपल्या मायेने शिवबांसाठी जीवाला जीव देणारे मावळे घडवले, स्वाभिमानाच्या ठिणगीने त्यांना पेटवले आणि पुढे हीच स्वराज्याची मशाल क्रूर यवनांना जाळून खाक करू लागली. आमच्या ह्याच शूर मावळ्यांना स्वप्नात पण बघून हेच जुलमी दुश्मन झोपेत पण दचकून जागी

#हडपसर गावाची इतिहासातील सफर       काही दिवसांपूर्वी एक व्हिडीओ व्हायरल झाला होता , होळकर आणि पेशवे यांचे युद्ध पुण्यात झाले त्यावेळी मृत झालेल्या सैनिकांच्या शरीराची विल्हेवाट ही पुण्याबाहेर ज्या ठिकाणी मुंडके टाकली ते जागा मुंढवा गाव आणि जिथे हाडे टाकली ती जागा हडपसर असाच काहीसा ते बोलणाराचा विषय होता पण यामधे काहीच तथ्ये नाही.        पुणे जिल्ह्यातील (असोत वा महाराष्ट्र मधील कोणतेही गाव) या गावांचा वारसा हा हजारो वर्षांपासून सुरू आहे ऐतिहासिक कागदपत्रे, शिलालेख ताम्रपट हाताळताना एक संदर्भ लक्षात येतो तो म्हणजे गावचा कारभार पाहणारा मुकादम/पाटील जे एकाच अर्थाचे शब्द आहेत. चालुक्य काळातील इतिहासाचे लेखन करणार्या लेखकांनी याबाबत माहिती दिली आहे चालुक्य यांनी राज्यव्यवस्थाची सोय ही गावपातळीपासून केली होती गावचा कारभार पाहणारा एक व्यक्ती नेमणूक केली होती जो कर देणे, न्यायनिवाडा, युद्ध वेळप्रसंगी सैन्य पुरवणे वैगेरे काम करत .      शाहू महाराज यांचे कागदपत्रे पाहताना शिवाजी महाराज यांचे एक पत्र उपलब्ध झाले यामधे हडपसर गावचे #मगर_पाटील आणि #सोनजी_तुपे यांच्या एका व्यवहार बाबत आहे जे शिवाजी म

पिसाळ घराण्याचे मुळपुरुष नागोजीराव नाईक पिसाळ देशमुख यांच्याकडे वाई प्रांताची देशमुखी होती.नागोजीरावांना आपल्या पहिल्या बायकोपासुन पाच मुले होती त्यातील दोन मुलांचा वंश वाढला नाही व धाकट्या बायकोपासून तीन मुले होती.आपल्या मुलांना त्यांनी गावे वाटून दिली त्याचा तपशील पुढे दिला आहे. #इतिहासकर्ते_मरहट्टे..!🚩 संदर्भ-महाराष्ट्र इतिहास मंजिरी

१७६३ साली राक्षसभुवन येथे मराठा व हैद्राबादच्या निजामअली विरुद्ध झालेल्या लढाईत जखमी व ठार झालेल्या लोकांची माहिती देणारे हे रवासुदगी यादी पत्र.राक्षसभुवनच्या लढाईत निजामाच्या सैन्याला मराठ्यांनी पळताभुई थोडी करत निजामाचा दारुण पराभव केला.या लढाईत सरदार गरुड,चव्हाण,डफळे,जगताप,घाटगे,पवार, मोरे, घोरपडे,शितोळे,पिसाळ,जाधव इ. मराठा सरदारांनी आपल्या जीवाची बाजी लावून भीमपराक्रम केला. #इतिहासकर्ते_मरहट्टे..!🚩 संदर्भ-माधवराव पेशवे रोजनिशी.