खर्ड्यात जी लढाई झाली होती त्यामध्ये केवळ अग्निबाणच नाही तर मोठ्या प्रमाणात दारूगोळ्याचा वापर करण्यात आला होता.

खर्ड्यात जी लढाई झाली होती त्यामध्ये केवळ अग्निबाणच नाही तर मोठ्या प्रमाणात दारूगोळ्याचा वापर करण्यात आला होता.

'मराठ्यांना खंडणी का द्यावी त्यापेक्षा हा पैसा आपण युद्धावर खर्च करू' असं म्हणणारा निजामाचा पंतप्रधान लढाईत पराभूतच नाही तर बंदिवान देखील झाला.

11 मार्च 1795 ला झालेल्या ही लढाई मराठा साम्राज्याची शेवटची यशस्वी लढाई म्हणून ओळखली जाते.

या लढाईची पार्श्वभूमी काय?

11 मार्च 1795 रोजी ही लढाई निजाम अली खान असफजाह दुसरे आणि पेशवे सवाई माधवराव यांच्या फौजांमध्ये झाली होती. या लढाईत मराठ्यांनी निजामांच्या फौजांचा धुव्वा उडवला होता.

1761 ला मराठ्यांचा पानिपतच्या तिसऱ्या युद्धात पराभव झाला होता. या पराभवानंतर तत्कालीन पेशवे नानासाहेब खचले आणि त्यानंतर त्यांचे निधन झाले.

मराठा साम्राज्याची जबाबदारी थोरले माधवराव पेशवे यांच्यावर आली. मराठा साम्राज्याला गतवैभव प्राप्त करून देण्याचा माधवराव पेशव्यांनी प्रयत्न सुरू केले.

मराठा साम्राज्याचा पुन्हा विस्तार करण्यासाठी मोहिमांचा धडाकाच त्यांच्या काळात सुरू झाला. माधवराव पेशवे यांचे सरदार महादजी शिंदे यांचा उत्तर भारतात दबदबा वाढला होता.

उत्तरेत महादजी शिंदे तर पुण्यात नाना फडणवीस मराठा साम्राज्याच्या वृद्धीसाठी कार्य करू लागले.

नाना फडणवीस आणि महादजी शिंदे यांच्या साहाय्याने थोरल्या माधवरावांनी मराठा साम्राज्याची घडी पुन्हा नीट बसवली होती.

पण माधवराव अल्पायुषी ठरले. 9 वर्षं पेशवेपद सांभाळल्यानंतर 1772 मध्ये त्यांचे निधन झाले.

अल्पकाळ नारायणराव पेशवे यांच्याकडे पेशवेपदाची सूत्रं आली. नारायणराव पेशवे आनंदीबाई आणि रघुनाथराव यांच्या कटकारस्थानांना बळी पडले आणि त्यानंतर सवाई माधवराव हे पेशवे बनले. 1774 ते 1795 या काळात ते पेशवेपदाच्या गादीवर होते.