भद्रकाली, रणरागिणीमहाराणी ताराबाई यांना जयंती निमित्त विनम्र अभिवादन!

छत्रपती शिवाजी महाराज आणि छत्रपती संभाजी महाराज यांच्यानंतर स्वराज्याची धुरा मोठ्या जिद्दीने सांभाळणाऱ्या, मोगलांना सळो की पळो करून सोडणाऱ्या रणरागिणी महाराणी ताराबाई यांना जयंती विनम्र अभिवादन!

ताराबाई भोसले (मोहिते) या 1700 ते 1708 पर्यंत भारताच्या मराठा साम्राज्याच्या राज्य कर्त्या होत्या. त्या छत्रपती राजाराम भोसले यांच्या राणी आणि साम्राज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सून होत्या.

 त्याचे पती राजाराम महाराज मृत्यूनंतर मराठा प्रदेशांवर मुघलांच्या ताब्याचा प्रतिकार जिवंत ठेवण्याच्या आणि ताराबाई ची मुलगा  (शिवाजी II) यांना गादीवर बसवून त्या राज्य कारभार पाहत होत्या.

ताराबाई मोहिते कुळातून तळबीड येथील मोहिते घरण्यातील सरसेनापती हबीरराव हे मराठा साम्राज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांचे सरसेनापती याच्या हंबीरराव मोहिते यांच्या कन्या होत्या.

हंबीररावांची बहीण म्हजे सोयराबाई राणी साहेब या छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राणी होत्या आणि त्यांचा धाकटा मुलगा राजाराम प्रथम याच्या त्या आई.

राजाराम महाराज यांनी 1689 ते 1700 पर्यंत मराठा साम्राज्यावर राज्य केले, जेव्हा त्यांची पहिली पत्नी जानकीबाई महारानी पत्नी होती. मार्च 1700 मध्ये राजारामच्या मृत्यूनंतर, तिने राजारामचा उत्तराधिकारी म्हणून तिचा तान्हा मुलगा शिवाजी दुसरा घोषित केला आणि स्वत: ला कारभारी म्हणून घोषित केले.

घ्या दर्शन भद्रकाली ताराराणी यांच्या तख्ताच...

दुसरे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे तख्त, शिरोळ, ज्याच्या बद्दल अगदी कमी लोकांना ठाऊक आहे, ते कोल्हापूर जिल्ह्यातील शिरोळ या तालुक्याच्या गावी आहे. याच ठिकाणी शिवाजी महाराजांच्या तख्ताशेजारी रणरागिणी महाराणी ताराऊ साहेबांचे तख्त देखील आहे.हीं माहिती प्रथम महेश पाटील - बेनाडीकर यांनी फेसबुक च्या माध्यमातूनही अपरिचित माहिती समोर आणली.

राज्य कर्त्या म्हणून, ताराबाईंनी औरंगजेबाच्या सैन्याविरूद्ध युद्धाची जबाबदारी घेतली आणि त्याना साळो की पळो करून सोडले. ताराबाई घोडदळाच्या हालचालीत निपुण होत्या आणि युद्धाच्या वेळी त्यांनी स्वतः मोक्याच्या हालचाली केल्या. तिने वैयक्तिकरित्या युद्धाचे नेतृत्व केले आणि मुघलांविरूद्ध लढा चालू ठेवला. मुघलांना अशा प्रकारे युद्धाची ऑफर देण्यात आली होती की ती मुघल सम्राटाने त्वरित नाकारली आणि ताराबाईंनी मराठा प्रतिकार चालू ठेवला.

1705 पर्यंत, मराठ्यांनी नर्मदा नदी ओलांडली आणि माळव्यात छोटे-छोटे आक्रमण केले आणि लगेचच माघार घेतली. 1706 मध्ये, ताराबाईला 4 दिवसांच्या अल्प कालावधीसाठी मुघल सैन्याने पकडले होते परंतु मराठ्यांनी ज्या मुघल छावणीत घात केला होता त्या नंतर ती पळून गेली. 1707 मध्ये औरंगाबाद येथील खुलदाबाद येथे मुघल सम्राट औरंगजेबाचा मृत्यू झाल्याच्या बातमीने मराठ्यांचा देश सुखावला.

1700-1707 या वर्षांतील, विशेषत: मुघल राजवटीतील प्रख्यात भारतीय इतिहासकार जदुनाथ सरकार यांनी असे मत मांडले आहे: "या काळात, महाराष्ट्रातील सर्वोच्च मार्गदर्शक शक्ती कोणीही मंत्री नसून,  राणी ताराबाई होती. तिची प्रशासकीय प्रतिभा आणि सामर्थ्य चारित्र्याने त्या भयंकर संकटात राष्ट्राचे रक्षण केले

संकलन &लेखन :-नितीन घाडगे